First discovered on November 17, 2025, by Petrit Latifi.

I recently discovered an unpublished Albanian rhymed autobiographical will from Dulcigno/Ulqin, written at the end of the 19th century. The original manuscript exists in the digital collections of the Austrian Academy of Sciences, but it has never before been transcribed, modernized, translated, or analyzed. This publication is the first complete transcription, modern Albanian version, and English translation, prepared by yours truly.

The title of the document is “F. Gereimte Biographie eines Albanesen,der vor einigen Jahren in Dulcigno starb, verfasst von ihm selbst in Form eines Testamentes” which translates to “F. Rhymed biography of an Albanian, who died in Dulcigno a few years ago, written by himself in the form of a will”.

Transcribed to modern Albanian:

“Hatin tim po jua lë për t’ju kujtuar,

Sot po ndahem prej jush,

Jeta ime më ka shkuar,

Duke punuar si pak kush.

Herën e parë kur nisa punën,

Më morën prindërit nga shtëpia,

Dhe një vit pasi më afruan,

Në shtatë prindërit më dhanë gjakun.

Kam derdhur gjak shumë vjet,

Duke shkuar poshtë e lart,

Duke shkuar poshtë e lart,

Kur shihja mundësinë për të fituar,

Vetëm me bukë e shërbim.

Kur u bëra pesëmbëdhjetë vjeç,

Hoxha dhe Latshi më mësuan,

Dhe u vendosa në pazar të Sigurt,

Fillova punën fort.

Qëndrova atje shumë vjet,

Pa pushuar dhe pa kursyer veten,

Pastaj nisa krejt më vete,

Dhe lashë mjerimin pas.

Mora shkova në Kostovar,

Me një mjeshtër fort punëtor,

Dhe Zoti më pranoi mirë,

E më dha mend për fëmijë.

Qëndrova atje tri vjet,

Pastaj dola prej asaj dere,

Mora rrugën për të shkuar më larg,

Për të ikur e për të dalë në Serbi.

Pa bekimin e kërkuar,

Rrugët më lodhën fort,

Shteg pas shtegu dhe nga një rrugë,

Gishtërinjtë i copëzova duke ecur.

Kur arrita në Beograd,

Për pak vite punova atje,

Duke shpërndarë kafe natë e ditë,

Dhe prej andej desha të tretesha.

Qëkur Selvia u lig shumë,

S’kisha më ku të shkoja,

Bëra amanetin e errët,

Dhe u betova ta mbaja.

Më pritën me paratë e mia,

Pastaj me paguan,

Atje në Ulqin u gjeta,

Dhe vdiq Selvia me mua.

Për shumë vjet qendrova atje,

Pastaj më dëbuan,

Ç’më duheshin të gjitha ato,

Më ndalën, më detyruan.

Kështu punova net e ditë,

Shumë vjet si magjistar,

Qofsha harruar e falur,

Me vjet mbushur me dhimbje.

Ditës në treg e natës në rrugë,

Bëmë punë kapik për kapik,

Kërrnin vëllezërit me dhëmbje,

E donim të gjithë të drejtën.

Një natë me Maj për punë,

Për të shkuar të nxirrnim ujë në bunar,

Mora shkova u tremba,

E ai më doli përballë murit.

Kur më hodhën nga një arë,

Unë s’pata kush të më ndihmonte,

Ai padrejtësisht më goditi,

U luta a kishte lidhë.

Humba kalin dhe rashë,

Në rrugë me punë të rëndë,

Kalit i hoqa patkonjtë

Që të mos më linte në baltë.

Dhe i kalova dhëmbë për dhëmbë,

Më rrëzoi poshtë në gropë,

Çfarë patëm bashkë,

Më la në zemër keqardhje.

Pas asaj më rrëzoi prapë,

Dola vetëm,

Nuk kisha as orë as histori,

E pas rënies ra përsëri.

A vetë të kisha kërkuar,

Vitet e mallkuara pa pushim,

Kur më shanin e më poshtëronin,

I luta Zotin të më rrinte pranë.

U ngjitëm malet për bukë,

Larg por shokë donim të ishim,

Me dorë të ftohtë e çuam arin,

Dhe kujton hatrin, unë të kam.

Vitet e mallkuara në erë

Kanë kaluar si valë deti,

Nuk më solle mëshira në varr,

E afër meje s’qëndrove kurrë.

Shtatë tetë herë të pyeta,

Dhe kudo të kërkova,

Tërë natën rrija pa gjumë,

Lotët më rrinin si erë.

Në zemër kam kujtimin tënd,

Se s’kam me të larë mëkat.

Vitet e mallkuara të jetës sate,

Unë ditë natë të kam menduar,

Për dashurinë që humba,

Lotët mi lashë për t’i kthyer,

Dhashë krahun për të më ndihmuar,

Lava plagën dhe më doli loti.

Erdhën të tjerë nga larg,

U afruan pranë meje,

Ato që thoshte bota,

S’i mora për të vërteta.

I thashë: puna mbarë!

Ai djaloshi m’u kthye shpejt,

Më pyeti: a më ke puthur ti?

E kam parë, tha, shumë herë,

Tërë të shtunat kaluan,

Në largësi shpesh shikoja,

Sepse shihja tërë të vërtetat.

Morë mall, a bën drejt?

Të vinte djali e të më dëgjonte,

Edhe kallëzimin të mirë ta bënim,

Mos ta dëshpëronte nëna.

Ai për dënim e kallëzoi turkun,

Tetë fjalë fshehur fort,

Lart qiellit i la valën,

Dhe shkoi në kala për të folur.

Shkoi princi për orë të tëra,

Sa pak fytyra i mbeti,

Dhe deshi të ndajë hakun,

Se vetë nuk duroi.

Ai lekulli që zgjeronte gjithçka,

E deshi kah, e unë pranova,

Nëse doja ta falja,

Një qese për pajë.

Mora gruan, vendosa shaminë,

Dhe testova ç’kishte pasur,

Dhe e ngroha, e vajta, e lava,

Deri në Pistull sa u lodha.

Shkova në Pistull te Grykë Nreka,

Dhe fleta fort e rrudhur,

Ishte në dhjetë, lashë gjurmë,

Dhe unë herët u çava.

Një që u hodh përpara rrugës,

Për të mbledhur çfarë dëmtova,

Në krahina më nxori rrugën,

Dhe pashë djem e gra.

Djem për luftë, gra me lot,

Kurrë nuk patën frikë.

Më pyetën në doja të kthehem,

Derisa erdhi nata kur vjen kanuni,

Në varr me hyrë, me shkuar,

Pa folur me askënd.

Deri sa erdha në dyqan,

E u shtyva sa gjeta vend,

Fjetën dhanë për të ardhur,

Dhe korrën me dy duar.

Natën si e kërkonte zakoni,

Prej dyqanit shkova në shtëpi,

Për t’u ngrohur si duhej,

Dhe fjetën dhanë si gjithmonë.

Fjetën dhanë të tjerët fort,

Që të bërtisja,

Se kushdo që vjen nga larg,

Merr bukë, jo plumb.

M’u kthyen lotët,

Sa u çel gjoksi për të treguar,

Se s’pata frikë prej askujt,

Që s’kam për ta pësuar.

Dhe i thashë vetes jam shërbëtor,

Dhe plaku më tha me gojë,

Se më duhet kjo si shërbesë,

Se më shpëtoi me punë.

Në qesimin që më dhanë,

Dolla këmbë e krah,

I harxhova paratë që pata,

Deri sa u shterën.

Dhe kur s’pata më dobi,

Zoti deshi dhe solli,

Që pak grurë shëndet të kisha,

E të dhuroja bekimin.

Edhe shumë keq mu çmua,

Që të largohesha e të humbisja gëzimin,

Si dikush që kërkon dritë.

Që ditën barazohem,

Duke kërcyer vështirë,

Dhe kur thashë Zotin e madh,

Për mrekullinë të kam bërë vetë.

I ëmbël Zoti me gjykim të drejtë,

Gjithmonë ka rënë drejt,

Mëkatin e ndëshkon vetë,

Dhe lutjen e pranon përherë.

Kështu ka punuar

Zoti i madh me njerëz e vërtet,

Ndëshkimin ma ka shtuar,

Për mëkatet që kam bërë vetë.

Sot po ju lutem të gjithëve

Që jam afër vdekjes,

T’i luteni Zotit për mua,

Baret t’i falë Zoti.

Me të këqinjtë mos kini punë,

Se koha për delet ka shkuar,

Mos më lini lakuriq,

Se turp do të jetë për ju.

Më pritni me të qartë,

As të butë as të keq,

Por si burrë i drejtë,

Të më pranoni si jam.

Sa të jeni gjallë,

Lutuni e lodhuni Zotit,

Trupin tim mos ma poshtëroni,

Shpirtin tim mos ma çoni në erë.

Po ju lutem prej zemre,

Se m’keni dashur gjithmonë,

Më pritni si djalë a si vëlla,

E mbani shpirtin e dashur që patët.

Mos mbani mend çfarë thashë,

Se kjo jetë është e shkurtër,

Por shpirti shkon në dritë,

Si dielli i bukur,

Mos harroni jetën që patët.

Mos mendoni kurrë se vij,

Ato net që s’ju luten,

Si kuvendi i të varfërve.

Kuvendi me nder të jetë,

Edhe këtu lutjet shiten,

Ashtu si kuvendi i të varfërve.

Në paqe kam qenë me ju,

Kur isha në burg,

Kur më vinin natën për të dalë,

Por kurrë s’ju harrova.

Lamtumirë ju nipër e mbesa,

Që po ndahem prej jush sot,

Lutuni Zotit të na mbajë bashkë,

Në ditën e gjykimit.

Lamtumirë ju motra të mira,

Luteni Zotin me dashuri,

Mos gaboni e mos na harroni,

E të flemë të gjithë në një varr.

Por mendoni pak për pushim,

Se si dikur keni qenë,

Se gjithë jetën bashkë e kaluat,

Dhe kemi qenë vëllezër në vend.

Turbullimet mos i mbani,

Unë s’kam gjuhë tjetër,

Ti po di të falesh,

Unë s’kam tjetër fjalë,

Por ti di të falësh me zemër.

Kërko punë se askush s’ta jep,

Vetëm Zoti të jep emër,

Asgjë s’vjen natën pa punë,

Çdo njeri ha sipas mundit të vet.

Në të ligën mos u mburrosni,

Se askush s’ka fituar,

Mos u thye kurrë zemrën,

Që të mos gezojeni në kotësi.

Thoni: Zoti ju ka ndihmuar,

Ai i dituri që më solli në jetë,

E morën më të mirët pranë vetes.

Me ty kam jetuar ëndërra,

Me ty kam vdekur pranë,

S’e kam pyetur askënd tjetër,

Mos më turpëroni as sot.

Më mbani në mend ditë për ditë,

Por mos lotoni shumë,

Vetëm mos m’i prekni sytë

E mos më merrni shaminë.

Merre barrën dhe ec shëndoshë,

Se je i zotit për të punuar,

Bukën veç nga poshtë e merr,

Që të mos ta humbësh jetën.

Lutje Zotit përherë,

Për atë që s’ka kush të lutet,

Si kur ne kemi qenë vetëm,

E sa herë na ka lutur.

Mos e fyej nënën tënde,

As burrin, nëse ke pasur,

Se e vogla shumë të jep,

Dhe fund të ka dhënë.

Më ka puthur, më ka gjykuar,

Askush afër s’më ka gjetur,

Dhe dikush pak më ka ndihuar,

Por shkova i pastër në atë jetë.

As tymi s’mund të m’largojë,

As fjala që më bënte keq,

Dhe barra më është hequr nga njerëzit.

O Selanik, më prit me dorë,

Se nuk di çfarë të them,

Jeta ime është ende në dorë të Zotit,

Mos më hiq prej zemre.

Zoti më mbajti gjallë

Në këtë shekull,

Më bëri Zoti i madh

Që të jetoj për bukën e tokës.

Kofsht i bekuar nga Zoti,

Në një çast rash nga Zoti,

Qysh prej Adamit është dhënë,

Siç thonë dëshmitarët tanë.

Nëse më ndjen dikush,

Për sakrificën e bërë,

Mos më humbni kurrë,

Mos më lër pa nder.

Mjerë ai që bën keq,

Dhe le burrin të vdesë,

Sepse ai që s’fal,

Do ia ndryshojë jetën Zoti

Si shkop druri pa peshë.”

English translation:

“I leave you my memory,

Today I part from you,

My life has passed,

Working harder than most.

The first time I began work,

My parents took me from home,

A year later they returned me,

And gave me a life of struggle.

I have shed blood for many years,

Travelling up and down,

Searching for every chance to survive,

Living only on bread and labour.

When I was fifteen,

The imam taught me,

I worked in the marketplace,

And learned the craft of trade.

I stayed there many years,

Working without rest,

Then I began on my own,

And left misery behind.

I traveled to Kostovar,

With a brave and strong master,

God watched over me,

And gave me wisdom and children.

I stayed there three years,

Then left that place,

And took the road to Serbia.

Without blessing and guidance,

The roads tore my fingers,

I walked path after path.

When I reached Belgrade,

I worked there a few years,

Serving coffee day and night,

Hoping to disappear.

Since illness struck severely,

I had no place to go,

And made a dark promise,

Which I swore to keep.

They paid me with my own money,

And later with their wages,

I ended in Ulcinj,

And Selvia died with me.

For many years I stayed there,

Then they drove me away,

Everything I had,

Was taken and stopped.

I worked through night and day,

So many years with struggle,

May I be forgotten and forgiven,

For the years filled with pain.

By day in the market and night in the street,

We earned coin by coin,

Brothers with sore hands,

Fought to live justly.

One night with Maj for water,

I trembled in the dark,

And a man threatened me.

Thrown into a field,

No one to help me,

I prayed for strength.

I lost my horse,

Worked the road with bleeding hands,

Pulled the iron from his hooves

So he would not abandon me.

And we fell tooth for tooth,

Down into the pit,

Everything we had together,

Left me with grief.

After that I fell again,

Alone and without story.

I cursed the years,

When they shamed and beat me,

And prayed that God would stay near.

We climbed mountains,

Far from friends,

Cold hands carrying gold,

And I remembered those I loved.

Years cursed like wind,

Passed like waves of the sea,

You brought me no comfort at the grave,

And never stood beside me.

I searched you everywhere,

All night without rest,

My heart kept your memory,

And I cannot repay the pain.

Those cursed years of your life,

I thought of you day and night,

For the love I lost,

I shed tears to bring it back.

Others came from far,

I ignored what people said.

I cried: may the work end well!

The young man turned to me,

And asked if I had kissed him.

I have seen it, he said,

Many times.

Do right, I begged,

Let the boy speak for me,

And may his mother not suffer.

He accused the Turk

With eight hidden words,

And went to the fortress

To demand justice.

The prince walked for hours,

Lost all colour in his face,

And sought to divide the right,

For he could hold no longer.

I took the girl,

Covered her as a bride,

And healed her wounds with care,

Until I collapsed in Pistull.

I met warriors ready for battle,

Women who never showed fear,

And people loyal to the law.

They buried me in dignity,

With no need for lies or words.

I found refuge in the shop,

And they gave me a place to sleep,

According to custom.

They gave me shelter,

Food and warmth,

And listened when I cried.

I told them I was a servant,

And the elder said,

This is your honor,

You were saved through work.

When all money was gone,

God gave me strength,

Gave me a little wheat for health,

And I thanked Him.

I lost joy,

But kept light and hope.

Every day I struggled,

And prayed to God,

Who alone performs miracles.

God is just,

He punishes sin,

And hears prayer.

He has worked this way

With people since the beginning,

Punishing what must be punished,

For sins we carry ourselves.

Today I beg you all,

As I stand near death,

Pray to God for me,

That He may forgive me.

Do not join with the wicked,

Time has passed like sheep in the field,

Do not leave me naked in shame.

Receive me clearly,

Not too soft nor too harsh,

Meet me as a man,

And welcome me as a brother.

As long as you live,

Pray to God without rest,

Do not dishonor my body,

Do not drive away my soul.

Please, since you once loved me,

Receive me as a son or brother,

And hold the love that once was.

Do not remember my anger,

Life is short and fragile,

But the soul goes into light

Like the beautiful sun.

Do not forget the life we shared,

Nor the nights we prayed together.

The council of poor men

Speaks with honour,

Let them keep their prayer.

I lived at peace with you,

Even when imprisoned,

When they came at night to free me,

I never forgot you.

Farewell nephews and nieces,

Pray that God keeps us together

On the day of judgement.

Farewell good sisters,

Pray with love,

Do not forget,

May we rest in the same grave.

Do not hold grudges,

We lived together all life,

Brothers in the same land.

Ask for work, it will not come alone,

God alone gives name and honour,

Every man eats by his labour.

Do not rejoice in evil,

For no one has gained victory,

Do not break hearts.

Say: God helped me,

He brought me here,

The good rest beside Him.

I lived dreams with you,

And I will die with you near,

Do not shame me today.

Remember me daily,

But do not cry much,

Do not close my eyes,

Do not take my covering.

Carry your burden and walk proud,

Bread comes from toil.

Pray for those with no one to pray,

As once they prayed for us.

Do not curse your mother nor your husband,

For the smallest gives the most.

I have been kissed and judged,

And went pure to the other life.

O Thessaloniki, guard me,

My life is yet in God’s hands.

Blessed be God,

He who gave justice and truth.

Cursed is he who does wrong,

Who lets another die without help,

For whoever does not forgive,

God himself will judge,

And make his burden heavy as stone.”

Original manuscript source:

ACDH-ÖAW Digital Humanities, archive item PH 136 (1897). Digitized manuscript accessed via ÖAW / Austrian Academy of Sciences digital viewer.

Link to original document and text: https://viewer.acdh.oeaw.ac.at/viewer/fullscreen/PH_136_1897/670/

First discovered on November 17, 2025, by Petrit Latifi.